Hôtel-Dieu, Hospices de Beaune


Bourgondië werd in het midden van de 15de eeuw geteisterd door hongersnood, epidemieën en plunderende bendes. In 1441 verleende Paus Eugene IV aan Nicolas Rolin, kanselier van de hertog van Bourgondië toestemming om een hospitaal te bouwen voor armen en zieken 

 

Nicolas Rolin koos de stad Beaune om daar zijn liefdadige instelling op te richten.  Op 4 Augustus 1443 legde hij ceremonieel de eerste steen voor wat hij zag als een succesvolle transactie om ’de wereldlijk bezittingen die aan hem waren verleend te ruilen voor een hemels verblijf.   

Nicolas Rolin verkoos de stad Beaune als locatie om zijn filantropische instelling te stichten. Op 4 augustus 1443 legde hij plechtig de eerste steen. Het complex dient als een prachtig voorbeeld van de Bourgondisch-Vlaamse architectuur. De gebouwen, voorzien van houten galerijen, zijn harmonieus gerangschikt rondom een binnenplaats met een oude waterput.

De imposante 52 meter lange ziekenzaal, de Grand' Salle of Chambre des Pauvres (zaal voor de armen en behoeftigen), wordt afgescheiden van de kapel door een elegante houten afscheiding. Deze ziekenzaal is volledig uitgerust met authentieke chambretten, waar de patiënten liefdevol werden verzorgd door nonnen. Zowel de maaltijden als de verzorging bereikten hier een hoogstaand niveau van kwaliteit, zeker vergelijkbaar met dat van een huidig vijfsterrenhotel.

In de Grand' Salle des Malades hadden de zieken uitzicht op het altaar, waardoor zij de kerkdiensten konden bijwonen. Het gewelf van deze ziekenzaal is gevormd als een scheepsromp, met beschilderde dwarsbalken voorzien van decoratieve figuren aan de uiteinden. Deze indrukwekkende zaal is ruim 50 meter lang, 14 meter breed en 16 meter hoog.

De ingetogen buitenkant van het gebouw vormt een contrast met de kleurrijke binnenplaats, waar glazuur op de dakpannen geometrische patronen vormt. Het dak, de torentjes, de wapens op de windwijzers, de dakkapellen en de galerijen creëren samen een uniek en feestelijk geheel. Beaune, gelegen in het departement Côte-d'Or, diende tot in de 14e eeuw als residentie voor de hertogen van Bourgondië. Als centrum van de Bourgondische wijnbouw herbergt Beaune een wijnmuseum, gevestigd in de voormalige hertogelijke residentie. De uitgestrekte wijngaarden van de Hospices de Beaune produceren hoog gewaardeerde wijnen, die jaarlijks op de derde zondag van november per veiling worden verkocht.

https://youtu.be/W4CPZAmrOb0

 

 


Het complex bevat ook een museum waarin het beroemde veelluik ‘Het Laatste Oordeel’ van Rogier Van der Weyden te zien is. Het stuk was in 1443 door Rolin bij de Vlaamse kunstenaar besteld ter opluistering van het altaar in de Grand Salle, waar de zieken in bed de mis konden bijwonen. Dit veelluik behoort tot de absolute topstukken van de 15de-eeuwse Vlaamse schilderkunst. Op het midden paneel een majestueuze, tronende Christus op een regenboog, te midden van wolken. Onder hem, omgeven door trompet blazende engelen, de aartsengel Michaël die de zielen weegt. Ter weerszijden van deze centrale voorstelling de heilige Maria en de heilige Johannes met achter hen apostelen. Geheel onder, op de aarde, ziet men de doden uit hun graven opstijgen. Links worden de uitverkorenen naar het paradijs geleid, rechts wacht de verworpenen de hel. De buitenkanten van de luiken, die dus te zien waren als het altaar gesloten was (op doordeweekse dagen) zijn van het stuk losgemaakt en worden apart geëxposeerd. Ze tonen Nicolas Rolin en zijn vrouw Guigone, de heiligen Sebastiaan en Antonius, de eerste patroonheiligen van het Hotel-Dieu.

Vermelding verdienen zeker ook de wandtapijten in het museum, waaronder die van het echtpaar Rolin, met hun wapens, de initialen G en N en het devies 'Seulle', (alleen) een teken van trouwe aanhankelijkheid van Rolin aan zijn vrouw.